Kancelaria Prawna Wiński: Czy mediacja uzdrowi polskie sądownictwo ?

Czy mediacja uzdrowi polskie sądownictwo ? (10.12.2005r.)

Od dzisiaj obowiązuje nowela do kodeksu postępowania cywilnego, która wprowadza możliwość kierowania przez sądy spraw cywilnych i gospodarczych do mediacji. Według danych opublikowanych przez Bank Światowy w 2005 roku, w Polsce dochodzenie należności przed sądem trwa przeciętnie około 1.000 dni. Pod tym względem Polska zajmuje szóste miejsce od końca, na około 140 zbadanych krajów. Jesteśmy za Nigerią i Demokratyczną Republiką Konga, nieznacznie natomiast wyprzedzamy Włochy i Gwatemalę. Polska stanowi zatem światową czołówkę pod względem przewlekłości postępowania.
Mediacja jako nowoczesna pozasądowa metoda rozwiązywania sporów, ma na celu usprawnienie rozstrzygania sporów. Mediacja jest dobrowolna i następuje na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu. Mediatorem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych. Organizacje społeczne i zawodowe mogą prowadzić listy stałych mediatorów.
Mediatora do konkretnej sprawy wskazuje sąd, chyba, że strony samodzielnie dokonają jego wyboru (np. w umowie o mediację). Wynagrodzenie mediatora wynosi 1 proc. wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 1000 zł. Koszty mediacji zakończonej ugodą znosi się wzajemnie chyba, że strony nie dojdą do porozumienia. W takim przypadku wynagrodzenie mediatora pokrywa strona przegrywająca sprawę. Istotną zachętą do rozwiązania sprawy w drodze mediacji jest możliwość odzyskania przez powoda trzech czwartych wpisu uiszczonego przy wszczęciu sprawy przed sądem. Mediacja trwa 30 dni. Ugoda zawarta przed mediatorem i zatwierdzona przez Sąd ma moc ugody sądowej i nadaje się do egzekucji.
Wszczęcie mediacji przerywa bieg przedawnienia roszczeń, który rozpoczyna się na nowo dopiero po zakończeniu postępowania. Roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd, przedawnia się z upływem lat dziesięciu.
Za rozwiązywaniem spraw w drodze mediacji przemawiają zatem szybkość postępowania, niskie koszty i poufność. Boom mediacji rozpoczął się w USA w latach 70-tych. Obecnie wiele krajów Europy wprowadza mediację jako alternatywny sposób rozwiązywania sporów (ADR - alternative dispute resolution). Praktyka wskazuje, iż mediacja sprawdza się w sporach dotyczących długoterminowych kontraktów, szczególnie w sektorze budownictwa, rynku IT oraz handlu międzynarodowego, jak również w konfliktach między organami spółek, zbiorowych sporach pracowniczych oraz sprawach bankowych. Budzi zastrzeżenia, że mediator w Polsce nie musi mieć żadnego zawodowego przygotowania, ani kierunkowego wykształcenia.
Mediacja jest tylko jednym ze środków potrzebnych do usprawnienia polskiego systemu sądownictwa cywilnego. Równolegle konieczne jest dalsze uproszczenie procedur sądowych oraz szersze wprowadzenie systemów informatycznych. Podjęte działania należy jednak ocenić pozytywnie.