Ciekawa dyskusja pomiędzy profesorem Sołysińskim, doktorem Rodzynkiewiczem oraz mec. Garlicką w sprawie dopuszczalności wprowadzenia do umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością postanowień o przymusowym umorzeniu udziałów rozgorzała ostatnio na łamach prawnego dodatku do dziennika „Rzeczpospolita”.

Profesor Sołtysiński podzielił stanowisko Sądu Administracyjnego w Warszawie i Sądu Najwyższego (wyrok z 12 maja 2005 r., VCK 562/04), że zmiana umowy spółki wprowadzająca lub zmieniająca postanowienia o umorzeniu przymusowym (automatycznym) nie wymaga zgody wszystkich wspólników (wypowiedź dla "Rzeczpospolitej" z 20 czerwca 2007 - "Wiele możliwości rozwodu w spółce").

Na poparcie swojego stanowiska profesor Sołtysiński wskazuje, że przepisy regulujące umowy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością są bardziej liberalne niż w przypadku spółek akcyjnych. W przypadku spółki akcyjnej zmiana statutu wprowadzająca przymusowe umorzenie akcji nie może dotyczyć akcji objętych przed tą datą (art. 359 § 5 kodeksu spółek handlowych). W przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością brak takiego ograniczenia.

Z poglądem tym polemizują dr Rodzynkiewicz ("Rzeczpospolita" z 5 lipca 2007r. - "Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - polemicznie o przyszłym przymusowym umorzeniu udziałów") i mec. Garlicka ("Rzeczpospolita" z 2 sierpnia 2007r. - "Przymusowe umarzanie udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością").

Rodzynkiewicz wskazuje, że zmiana umowy spółki polegająca na wprowadzeniu lub modyfikacji zasad przymusowego umorzenia udziałów uszczupla prawa udziałowe wspólników mniejszościowych, stąd zmiana taka zgodnie z art. 246 § 3 kodeksu spółek handlowych wymaga dla swej ważności zgody wszystkich wspólników, których dotyczy. Ponadto uchwała wprowadzająca przymusowe umorzenie wymierzone przeciwko wspólnikom mniejszościowym naruszałaby zasadę równego traktowania wspólników (art. 20 kodeksu spółek handlowych). W podsumowaniu Rodzynkiewicz stwierdza, że aprobowane przez profesora Sołtysińskiego orzeczenie Sądu Najwyższego otwiera pole do naruszeń praw mniejszości i abstrahuje od ustawowych mechanizmów ochrony mniejszości.

Podobne stanowisko reprezentuje mec. Garlicka stwierdzając, że do zmiany umowy spółki w celu umorzenia udziału konkretnego wspólnika potrzebna jest również jego zgoda. Za takim stanowiskiem przemawia przede wszystkim fakt, że umorzenie wywołuje takie skutki jak zmiana umowy spółki "powodująca zmniejszenie udziałów w zysku danego wspólnika". Dodatkowo mec. Garlicka na poparcie swojego stanowiska przywołuje wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 1998 r. (IIICKN302.97, OSNC 1998 /7-8/ 124), akcentującego potrzebę zgody wspólnika dotkniętego umorzeniem.

W polemicznej odpowiedzi (Rzeczpospolita z 20 sierpnia 2007r. - „Wspólnicy spółki z o.o. mają prawo zmieniać przesłanki rozstania”) profesor Sołtysiński podnosi, że nie można mówić o uszczupleniu praw udziałowych oznaczonej grupy wspólników, skoro przesłanki przymusowego (automatycznego) umorzenia muszą być neutralne w tym sensie, by dało się je stosować do każdego wspólnika znajdującego się w takich samych okolicznościach (np. upadłość wspólnika, skazanie prawomocnym wyrokiem za określone przestępstwo, zmiana przedmiotu działalności spółki itp.). Prawa każdego wspólnika są wystarczająco chronione, gdyż może on zaskarżyć uchwałę o zmianie umowy spółki zarówno, gdy jest ona sprzeczna z ustawą, jak i wówczas, gdy np. narusza dobre obyczaje i ma na celu jego pokrzywdzenie (art. 249 § 1 i art. 252 w zw. z art. 20 kodeksu spółek handlowych). Wspólnik może także zaskarżyć dyskryminującą lub krzywdzącą go uchwałę o przymusowym umorzeniu (art. 199 § 2 kodeksu spółek handlowych). Odnośnie natomiast wyroku Sądu Najwyższego na który powołuje się mec. Garlicka, prof. Sołtysiński podkreślą, że orzeczenie to zostało wydane na gruncie starego kodeksu handlowego, który nie aprobował wyraźnie przymusowego umorzenia, ani nie regulował zabezpieczeń przewidzianych obecnie w art. 20 i 199 kodeksu spółek handlowych.

Źródło:
Rzeczpospolita z 20 czerwca 2007 - "Wiele możliwości rozwodu w spółce",
Rzeczpospolita z 5 lipca 2007r. - "Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością - polemicznie o przyszłym przymusowym umorzeniu udziałów",
Rzeczpospolita z 2 sierpnia 2007r. - "Przymusowe umarzanie udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością",
Rzeczpospolita z 20 sierpnia 2007r. - „Wspólnicy spółki z o.o. mają prawo zmieniać przesłanki rozstania”.